Yabancı-Albert Camus

Giriş:

Albert Camus (7 Kasım 1913 – 4 Ocak 1960), Fransız bir yazar ve filozoftur. Yabancı Camus’un, edebiyat alanında en önemli yapıtıdır. 1942 yılında yayınlanmıştır.

Öyküdeki her şey çok kısa bir zaman aralığında olup biter. Cezayir’de, bir rastlantı sonucu, bir Arap’ı öldüren orta sınıftan bir Fransız, Mersault, kendisini adım adım ölüme götüren süreci kayıtsız biçimde izler. Diğer kişilerin adı anılsa da, roman kahramanının adını bile öğrenemeyiz (burada Kafka etkisinden söz edilebilir). Camus’un yabancısının yabancılaşmasını kendi ağzından şöyle aktarabiliriz; ‘yani bu işin benim dışımda görülüyor gibi bir hali vardı. Her şey, ben karıştırılmaksızın olup bitiyordu, kaderim bana sorulmadan tayin olunuyordu (...) İyi düşününce söylenecek bir şeyim olmadığını anlamaktaydım. Kendi kendimi seyrediyormuş gibi bir hisse kapıldım.’

İtalyan yönetmen Luchino Visconti Yabancı`yı 1967`de sinemaya uyarladı, başrolünde Marcello Mastroianni oynuyordu.

Zeki Demirkubuz 2001`de Yabancı`yı Yazgı ismiyle sinemaya uyarladı. Kitapla çeşitli farklılıklar olsa da Musa karakteri Meursault`u çağrıştırmaktadır.

Gelişme:

Soğuk anlaşılmaz…

Sıra dışı sevilmeyen…

İstenmeyen…

İtici…

Rahatsız eden…

Tüm bu sıfatların yakıştırılmıştır Meursault’a. Kendisi için hiçbir anlam ifade etmeyen bu sıfatları red dahi etmemiş, olduğu gibi yaşamayı tercih eden biridir. Toplum bazında kabul görmeyen her davranışı için farklı bir sıfat ona layık görülmüş ve en sonunda “suçlu”da olmuştur.

Nedendir; çünkü o annesinin cenazesinde ağlamamış, üstüne bir de o gün bekçiye çay ikram edecek kadar vurdumduymaz tavırlar sergilemiştir. Herkesin bir an düşününce “kendi halinde” bir insandır ve o birini öldüremez dediği Meursault acımasız bir katil olup çıkıvermiştir.

Olağanın dışına çıktıkça toplumdan ayrılan ama hayatı yaşamayı “beklenen” değil, hissedilmeyeni aksettirmemek üzerine kurmuş olduğu hayatında, ona bir “yabancı” muamelesi yapılan, toplumun kısıtlamalarına maruz kalarak geçirdiği her dakika, kayıtlara geçip insanların dikkatini çekecek durumlar elde etmeme sebebiyet vermiştir.

Meursault, toplumsal normların görelilik denizinde dans ettiğini kabul etmiş ve kendisine göre olmayanların reddi öznellik saflarına “yabancı” görünmektedir.

Dans edenlerin sınırları kimi zaman bir cezaevi hücresinin duvarlarına yansımış, kimi zaman bir ziyaretçi odasında “insan seslerinin dört bir duvarı”nın eşliği ile aksetmiştir. O sevgilisinin gözlerinin içine bakarken gördüklerini; duydukları ile birleştirerek bize oldukça başarılı bir şekilde “içsel” olanla “dışarıya yansıyan” arasındaki farkı göstermiştir.

Bir rahibin onun yabancılığını yanlış yönlerde aramakta ve onu annesinin cenazesinde ağlamayan adam olmaktan uzaklaştıracak ve ölüm cezasının getireceği o karanlıklara(!) –hiç değilse- gözü kapalı gitmemesi için son çaresinin Tanrı’ya sığınmak olduğunu iddia ettiği konuşmalarda ; “Değil mi ki insan ölecekti, öyleyse, bunun ne zaman ve nasıl olacağı pek önemli değildi” cümlesi ile ölümün kaçınılmazlığını ve bunu “güzelleştirmenin, anlam katmanın gereksizliğini” dile getirmiştir.

Sonuç:

Meursault’a göre ölüm bir yaşanılması gereken bir süreçse, her şeyi geride bırakmak isteniyorsa bırakmaya direnmemek serbest ve yaşanılsıdır. Ama bunu böyle görmeyen diğerleri onu bu hayatın ve toplumun yabancısı kılmaktan ve yargılamaktan başka hiçbir şey yapmaz.