peri gazozu / ercan kesal

Peri Gazozu, Ercan Kesal'ın hekimlik görevinin ilk yıllarında Anadolu'nun çeşitli kasabalarında yaşadıklarını öykülemesi üzerine bir kitap. Ercan Kesal'ı hem oyuncu - yönetmen olarak hem de söyleşilerini de takipte biri olarak bu kitabındaki öyküleri sohbet eder gibi konuşma diliyle yazmış diyebilirim. Edebi bir kaygı olmaksızın, mesleğini büyük bir özveri ile yapan ve özeleştirisini de iyi yapabilen birinden öyküler okumak keyifliydi. Kitabı okumaya başladığımda yine kendimle ilgili hali hazırda da devam eden olumsuz bir durum ile cebelleşiyordum. Bir arkadaşım "kitaptaki öyküler biraz canını sıkabilir, karanlık gelebilir" dedi. Ben de "ne can sıkıcı değil ki" deyiverdim. Gerçekten de tüm öyküler, hayata karşı belki de bize anlatarak ya da film senaryosu yazarak direnmeye çalışan başka birinin kaleminden çıkmıştı. Direnme, dayanma, katlanma şeklimizi kendimiz belirliyoruz nasılsa... Bir hekimin dilinden varoluş sancısı okumak isterseniz doğru kitaptasınız...

senin hakkında yedi şey düşündüm / berrak yurdakul

Berrak Yurdakul, pandemi ile birlikte ünüversite yıllarımdan sonra tekrar hayatıma girmiş bir yazar. Önce birkaç konuşması etkiledi, şimdi de kitapları tam da olması gerektiği anda okuduğum hissi ile yanıbaşımda duruyor. Anlatımı, kurgusu sizi uyanık tutmak için fantastik karakter dokunuşları, aslında tam da yapmak istediği, hayatı her anıyla hissederek, içselleştirerek, anın içinden süzülmenize yarayacak ipucu veriyor. Berrak bu kitabında rüyalarımızın ve kimi zaman kabuslarımızın da kontrolünün bizde olduğuna değiniyor. Aslında bu biraz pratik yapıldığında olmayacak şey değil. Çünkü uyanıkken de güçlü ve iyi olana tutunmamız gerektiği tüm kitap boyunca anlatılırken, bir kabusta da bunu yapabileceğimizden bahsediyor. Misal; kabusun içinde bir yangın var ise, neden ateş sen olmayasın? Kontrol sende. Bu tıpkı çok da istemediğimiz bir yerde olduğumuzda pencereden geçen kuşa odaklanıp aslında orada olmadığını hayal etmek gibi değil mi? Bunu başarmak bazen zor olabileceğinden farklı meditasyon teknikleri ve nefes egzersizi örnekleri ile bize yol gösteriyor kitap. Bu kitapta mantranın da ne olduğunu öğrendim. Bulunduğunuz olumsuz duruma dair olumlu bir cümle üretip gün içerisinde bu düşünce batağına düştüğünüz düşmediğiniz her an yüksek sesle bunu tekrar etmek. Mesela, "acı sona erecek."

Ve senelerce sıkılmak eylemine dair aklımdan geçenleri de özetlemiş Berrak. "Saçmalık! Bu sıkılma huyu insan icadıdır. Kuşlar kuş olmaktan, dağlar dağ olmaktan hiç sıkılmazlar. Yalnızca zihinleri sığ ve boş ahmaklar her şeyden sıkılırlar." 

" Kişi kendini tanıdığı zaman, zihninin esareti de sona erer. Zihin, kendine koyduğu sınırlardan kurtulur ve özgürleşir. O zaman zihin taze, keskin ve uyanık olur. Böyle bir zihin qrtık hakiki vazifelerini yapmaya ve diğer hiçbir şeye karışmamaya başlar. Zihin sadece bir işlev haline geldiğinde insan yaşamın inde her an dikkatli ve canlı kalmayı başarabilir. Kişi kafasının içinde durmaksızın konuşan sesle, zihninin içinden sel gibi akan imgelerle, düşüncelerle veya fırtına gibi esen duygularla özdeşleşmekten kurtulur. Bunların hepsi de kendi hallerine bırakıldıkları zaman yavaş yavaş azalıp, etkisiz hale gelirler. Sahte kişiliğiyle özdeşleşmeyi bırakan kişi, geçmişin yükünden tamamen kurtulur ve dikkatini bu anda odaklanmayı öğrendiği için gelecek kaygısıyla kendini hırpalamayı bırakır. Bütün bunlar çok önemli kazanımlar, çok büyük özgürlüklerdir. Bunlara kavuşmak için insanın var gücüyle çalışması gerekir."

kitaplığımı yerleştirirken / walter benjamin

Yeni evime kitaplığımı yerleştirirken yeniden okumak istedim.. Kitap koleksiyonculuğuna dair çok tatlı bir kitap. Açıkçası, toplasan 1 a4 zor eder ama 46 sayfalık bir kitap haline getirmiş Sub press. Genelde makale falan çevirip kitap olarak yayınlıyorlar zaten. Neyse.

"Şimdi ise son kutunun

yarısındayım ve saat

gece yarısını çoktan

geçti. Bahsettiğimden

başka düşünceler kafamı

dolduruyor; düşünceler

değil de, imgeler,

hatıralar. Birçok şey

bulduğum şehirlerden

hatıralar: Riga,

Napoli, Münih, Danzig,

Moskova, Floransa,

Basel, Paris. Münih'te

Rosenthal'in gösterişli

odalarının, merhum Hans

Rhaue'nin ikamet ettiği

Danzig Stockturm' un,

Kuzey Berlin'deki

Süssengut'un küf kokulu

kitap deposunun, bu

kitapların geldiği

evlerdeki odaların

hatıraları; Münih'teki

öğrenci dairemin,

Bern'deki odamın,

Brienz Gölü kıyısındaki

Iseltwald' in ısszlığının ve nihayet

etrafımda yükselen

binlerce kitabın ancak

dört veya beş tanesinin

geldiği çocukluk odamın

hatıraları. Ne mutlu

koleksiyon yapan adama

ne mutlu sefa süren

adama! Haysiyetsiz

varlığını Spitzweg' in

"Kitap Kurdu" maskesi

altında sürdürebilen

kişi kadar kendisinden

hiçbir şey beklenmeyen,

kendini daha iyi

hisseden insan yoktur.

Çünkü içinde

koleksiyoncu için -ve

gerçek bir koleksiyoncu

diyorum, yani olması

gerektiği hâliyle- bir

nesneyle kurulabilecek

en samimi ilişkinin

sahiplik olduğunu bilen

ruhlar veya en azından küçük bir cin vardır.

Onlar koleksiyoncunun

içinde hayat bulmazlar;

esas koleksiyoncu

onların içinde yaşar.

Ben de böylece

huzurlarınızda

kitaplardan onun

yuvalarından birini

inşa ettim ve şimdi de

içeriye girip sizlerden

ayrılacak; tıpkı olması

gerektiği gibi."

ömür boyu esenlik / pascal bruckner

“Yaşamı sadece mutlu olmak istemeyecek kadar çok seviyorum.”

Kitabın ana ekseni mutluluğun bir amaç olmasıyla kaçırdıklarımız diyebilirim. Mutluluk kavramının peşine düşüldüğünden bu yana mutsuzluk tanımı mutluluk tanımının ötesine geçmiş durumda. Tüketip kenara koyduğumuz ve yenisi için sürekli çırpındığımız... Mutlu olmaya çalıştıkça kapılar bir bir kapanıyor gibi.. Mutluluk üzerinde tutmamız gereken huzur, adalet, iyilik, aşk, dostluk gibi değerler olmalı diyor kitap da. Bunları aramak, arama çabamız, bu yönelimin içinde hareket etmek bulduğumuzda görebilmenin hazzını yaşamak mutlu olmaktan daha da öte bir amaca işaret etmeli. “Herhangi bir olumlu ya da olumsuz sonucu olmayan, günlük hayatın tam ortasında çok güçlü ve çok zayıf denmeyecek saf bir haz çekirdeğini ayırma olanağı sunan bir seçim sistemi oluşur ve bizi hoş duygular evrenine iter.” Bu hafif bir coşku hali olarak tanımlanıyor kitapta. Yaptığın her şeyi büyük bir iştahla, farkına vararak, haz alarak ve en önemlisi de kıymet vererek yapmak. Kendi kıymetini kendin vererek… Daha iyi sörf yapabilmenin dalgalarla bütünleşmek, sonucu değil yaşayışı öncelemek ve tatmak olması başka nasıl anlatılır ki… “Duyguyu deneyime, değerek geçmeyi köklenmeye tercih eden, bağları ve takıntıları olmayan insanın düşü”nü yaşamak. Bu şekilde hayat aslında bedelini ödeyemeyeceğimiz, onu kalıplarıyla sınırlayamayacağımız bir oyun alanına dönüşüyor.

“İnsanın başına gelebilecek en kötü olay, farkına varmadan kendi mutluluğunun yanından geçip gitmektir. Mucizenin yaşadığımız olayda olduğunu farketmeden, bir gün her şeyi telafi edecek mucizevi bir olay olmasını beklemektir. Şimdilik basit bir müsvedde olan yaşamımızın dengesinin çok geçmeden değişip iyileşeceğine inanmak, tuhaf bir biçimde dindeki dünya zevklerinden el ayak çekmeye benzeyen bir hazları erteleme olgusudur.”

Yazar günümüz için lüks olan; doğayla iletişim, sessizlik, meditasyon, yeniden kavuşulan ağır ritimli yaşam, zamanın dışında yaşama zevki, istemli aylaklık, yüksek sanat eserlerinin tadını çıkarma, ekonomik bir değerle ölçülemeyeceği için satın alınamayacak bir dolu ayrıcalık gibi nadir şeylerdir diyor. Mutluluğun ise olmadığında yaratacağımız mağduriyetinden sıyrılmamız gerektiğini, anların içerisinden keyif ve hazları tercih etmenin iyi geleceğine değiniyor.

akış / mihayl csikzentmihayli

Artık yapamadığım, yapmaktan kaçındığım her şeye bir bir burnumu sokuyorum. Meditasyona başladığımdan bu yana anın içerisinde kendimi alıkoyduğum her şeyi daha net görüyorum. Ertelemeye yüz tuttuğum, vazgeçmeye meylettiğim kendimle ilgili her şeyi bozguna uğratıyorum. Daha bir canlı oluyor. Kimileri için basit olan şeyler bana inanılmaz heyecanlı geliyor. Aldığım hazzı doruklarında yaşıyorum ve yapı itibariyle de dışavuruyorum. Aslında duygularını kolay gösterebilen biri -ben- için akışı karşılamak daha kolay. Asıl güçlük duygularını çok iyi gizleyenler için başlıyor. Bu da önce kendi kendinize itiraf etmeniz ve dillendirmeye daha meyilli olmak için çabalamakla olabilir. Gün içerisinde durup şöyle ufak ufak boşluklarında nefes almak, gökyüzüne bakmak, o durduğu yerde asılan yüzünüzün farkına varıp gülümsemek öyle iyi gelen ve öyle basit bir yöntem ki... Hayır polyannacılıktan bahsetmiyorum, koruyamadığımız ruhumuzun bizi hasta ettiğinden ve hasta olduktan sonra değil olmadan önce bunu farkına varmaktan söz ediyorum. Ya da kendinizi iyileştirmenin yöntemleri olduğundan. Hani tüm hastalıkların kökeni psikolojik ya.. Günlük telaşın içerisinde büyüklü küçüklü bin türlü derdimiz olduğunu farkındayım. Bir yandan da hiç mi kendinize iyi gelecek bir şey yapmıyorsunuz. Bu yaptıklarınız senede 1 hafta tatil yapmaktan, haftada bir günle sınırlı kalmaktan öteye geçmek zorunda diyorum. Her gün, gün içerisinde olmak zorunda olan bir ritüeliniz olmalı. Bana beslediğim kuşları sadece o ana odaklanarak birkaç dakika izlemek iyi geliyor. Buna çoğunlukla gök yüzüne bakarak nefes egzersizi yaptığım başka anlar eşlik ediyor ve daha birçok şey buluyorum, arıyorum, hissederek neye ihtiyacım olduğunu görerek kurguluyorum. Gözüm kendimde. Doğa yürüyüşleri zaten o kadar canlı ki... Orada kontrolü bırakmak, bir rehberin seni yönlendirdiği yoldan yürümek ve doğanın muhteşem planlarına dahil olmak. Hayatın içerisinde kontrolü bırakamayan ben için inanılmaz iyi bir deneyim. Bıraksanız size saatlerce trekking övebilirim ve kesinlikle meditatif bir eylem diyebilirim. Gelelim kitaba.. Bu literatürde aslında herkesin amacı ve anlatmak istediği şey aynı. Berrak Yurdakul ile başlayan okumalarımı çoğaltmaya çalışıyorum. Çünkü akış deneyiminden günlük hayatta uzaklaşmak an meselesi, etrafınızda kimse de dertlerinden öte bunları konuşmuyor. O sebeple kendinize hatırlatıcı okumalar bulmak ve ritüeller oluşturmak anda kalabilmek için tetikleyici oluyor. Akış kitabı da bu yönde, bu literatür için kesinlikle önerebileceğim bir kitap.

cahil hoca / jacques ranciere

Not: kitabı okuyalı çok oldu, yazısı bir doğa yürüyüşü ile geldi diyeyim.

"Başkasını öz­gürleştirebilmek için önce insanın kendisinin özgürleşmesi gereki­yor."*

Cahil Hoca kitabında bir şeyi bilmenin yolda olmakla ilişkisine değinir. Yani bilmek, öğrenmek o eylemi gerçekleştirirken gerçekleşir ve asla sonu olmayan bir deneyimin içerisinde öğrenme süreci devam eder. Bunun bir varış, bitiş noktası olmadığı gibi; öğrenmek için orada olanlar ile öğreticilerin de yolunun cehalet noktasında eşit olduğuna değinir. Yani cahil hoca tanımı tam da öğretirken de öğrenmeyi içeren bir eşitliği getirir. Bu kitap bana çok sevdiğim amatörlük tabirinin anlatımı gibi gelmişti başka yönlerde de. Amatör olmak, öğrenme sürecinin bitmediği, sürece yayıldığı ve senin amatörlüğün içerisinde dilediğin gibi at koşturabildiğin, kıyıya köşeye burnunu sokup sorular sorduğun, deneyimin hazzını doruklarında hissettiğin bir oluştur. Fanzin kültüründen geldiğim için seneler evvel “ruhun fanzinleşmesi”nin anlamlılığına değinilerde bulunmuş, hayatımın fiziksel olarak bir fanzin çıkarmaktan ruhumu fanzinleştirmeye evrildiğini gözlemlemiştim. Bilmek istediklerime her daim cahil, amatörlüğün özgürlüğünü tüm zamanlara yayarak hisseden, bilirkişi olmanın değil bilmeye açık olmanın bilirkişilikten daha keyifli geldiğini ve hayata yaydığım bu oluşu ömrümce de sürdürmek istediğim gerçeği... Mükemmelliyetçi biri hiçbir zaman olmadım. Hayatım “neyi ne kadar yapabiliyorsam o” dediğim yerlerde soluklandı hep. Şimdilerde biraz biraz yapamadıklarıma da göz dikiyorum işte.

 O kadar amatörüm de, bir o kadar da biliyormuşum gibi işe bodoslama bir cesaretle de dalıyorum. Çünkü bknz. amatörlüğün at koşturmacası bu işte. “Karda hayatım boyunca hiç kaymamıştım, geçen denedim, inanılmaz iyiydi” dediğimde yürüyüş arkadaşım inanmadı. Bilmediğinden emin olan bir bilen. Onları da yüzyıl yapsam da o kadar amatör bir yerden gidiyorum ki, sorarak, hayatın içine karışarak, bilmediğime bilmiyorum diyerek yol alıyorum. “Bilmiyorum ama fikrim var, öğrenme isteğim var, birlikte öğrenebiliriz” de işte cahil hoca’nın özeti gibi bir cümle. Bu eşitliğin geldiği yer, hiyerarşisi ve cinsiyeti olmayan doğadan geliyor. Bir kar yürüyüşüne gitmek, gidebileceğin bir başka kar yürüyüşü için hiçbir zaman tam da referansını barındırmıyor. Her deneyim kendine özel. Bu böyle olunca ben biliyorum demek yersiz kalıyor. Rehberim yürüyüş öncesi çok güzel bir cümle söyledi, bir soruma karşılık. “Gittiğimizde göreceğiz, görmeden bilmemiz imkansız.” Belki yüzlerce yürüyüş yapmış biri bunu söylüyordu. O kadar iyi geldi ki. Cehalet eşitliktir, öğrenmek ve deneyimlemek birlikte yol almaktan geçer. Öğretmek, sunmak, olanak sağlamak kimseyi daha fazla biliyor yapmaz. Çünkü yolda öğrenilecek daha nice kurguları vardır hayatın. Yolda olmak cidden güzel… Bu yürüyüşte kar buza tutmuştu ve her adımım ritmik bir sese dönüşüyordu. Kalp ritmine yakın sesler meditasyona çok yakın bir duruştadır. Her adımım kalbimle eş zamanlı gidiyordu. Bir süre bunu dinleyip içimdeki coşkuya sarıldım. Eve dönmek için yola koyulduğumuzda kaydettiğim adımlarımın sesini dinledim. Özledim. Daha yürüyüş henüz bitmişti ki ben yürümeyi özledim. Bu ilk kez oluyor, 11. Yürüyüşümde oluyor. İyi ki oluyor.

*Cahil Hoca, Jacques Ranciere

bir aşk söyleminden parçalar / roland barthes

Roland Barthes, kendince geliştirdiği başlıklar altında aşk konusunu irdeliyor. Mesela, yokluk, anlamak, bağımlılık, dolaşı, kucaklaşma, acıma, hiçleme , hayranlık, nesneler, kıskançlık, rahatsızlık, kusurlar bunlardan bazıları. Bu başlıklarda yazdığı denemelerin ise başlangıç noktası bir başka yazar, filozof, yönetmen vs. oluyor. Bu inanılmaz iyi ve anlamlı bir kurgu. Bazen sadece bir kelime grubuna bile paragraf paragraf yazı yazdığını görmek inanılmaz iyi ve ilham vericiydi. Aşkın bin türlü halini irdelerken tanıdık gelen duygulara yüz sürmek ve yalnız olmadığımız hissi de çok geçirgendi.

“Mantıklı duygu : her şey düzelir - ama hiçbir şey sürmez

Aşk duygusu : hiçbir şey düzelmez – gene de sürer”

" ... batışın dinlenişi" Rushrock

"Batma bir uyutum anıdır. Bir esin etkisini gösterir, kendimi öldürmeden kendimden geçmemi buyurur bana. Batışın yumuşaklığı bundandır belki : bunda benim hiçbir sorumluluğum yoktur, edim (ölmek) bana düşmez: bırakırım kendimi, dönüşürüm 

(Kime? Tanrı'ya, Doğa'ya, ötekinden başka her şeye).

.....

Batma uygun bir yokoluş mudur yalnızca? Onu bir dinleniş olarak değil de coşum diye okumak zor olmaz benim için. Yasımı bir kaçış altında gizlerim; beni sorumlu bir özne yapan bu yoğunluktan, bu tıkanıklıktan kurtulmak için, eririm, bayılırım: çıkarım : esrimeye ermişimdir."

tatar çölü / dino buzzati

Kitabın Godot'u Beklerken kitabından önce yazılmış olması beni çok heyecanlandırdı. Ondaki gibi bir "umut yükü" ile dolup taşmak için ideal. Umudun hep gelecekle bağlantılı olduğunu düşündüğüm zamanlarda okudum ve inanılmaz etkileyici gelmişti. Şimdilerde, geçen zamanın, şimdinin, anın umudunu konuşan biri olarak bu kitaba çok uzağım. Bu yine de onun müthiş bir kitap olduğu gerçeğini değiştirmiyor.

harman yerinde aşk / d.h. lawrence

6 öyküden oluşan bir kitap. Edebiyatın erotizm mimarlarından olan yazar, sekse dair tek kelime etmeden inceden dokunuyor. Dönemiyle değerlendirince çok sıradışı bir şey yapıyor aslında ama bizim dönemimiz için yavan geldi bana açıkçası.

günlük ritüeller 2 / mason currey

Kitabın ilkinde erkekler baskındı. 2. Kitabı sadece kadınlara ayırmışlar. Yine zamana yayarak okudum. Kimi alışkanlıklar, ritüeller hayatın sakinlediği, soluklandığı, kendini hatırladığı bir hisle geliyor. Sadece kendinizle yaptığınız, size özel ritüelleriniz hayatı anlamlı kılıyor. Buna bir de meditasyon eklediniz mi değmeyin keyfinize🌸

günlük ritüeller / mason currey

Kitap, çeşitli eser ve yaratıcıların günlük ritüellerinden örnekler veriyor. Bu ritüelleri gazete röportajlarından, otobiyografik yazılarından derlemiş. Belli bir dönemlerine eşlik eden alışkanlıkları, vazgeçemedikleri ritüellerinin olması kendime benzettiğim birçok anlatımıyla çok tatlı bir kitaptı. Zamana yayarak okudum, ara ara açıp incelemek de keyifli olacak eminim.

Bir tutku, bağlılık, sürdürme planı hayat içerisinde sürerken günlük olarak gerçekleştirdiğimiz eylemler de aslında hepimizin imzası gibi bir şey. Bunların alışkanlığa dönüşmesine izin verdiklerimiz bizi tanımlıyor. Özellikle üretmeye yüzünü sürmüş ve bunu hayat gayesi haline getirmiş insanlar –ki bence sadece onlar olmamalı- bunu bilhassa önemsiyor.

Pandeminin ilk aylarında, getirilen yasaklarla birlikte evlere kapandığımızda tüketmeyi üretmekten daha fazla önceleyenler cidden çok bocaladı. Günlük koşturmacadan el etek çektirilince kendimizle kalmak hiç beklenilen bir şey değildi. Benim için üretmek hep hayatımın odağında olduğundan sevdiklerimi özlemek ve pandeminin sabit kaygısı dışında sorun yaşamadım. Hemen hızlıca uyum sağladım diyebilirim. Fakat idari izinli olduğum dönem uzadıkça tam da bu kitabı okumaya başladığım dönemle doğru bir şey yaptığımı teyit ettiğim gibi ritüellerimi değiştirmeye çalıştım. Bir arkadaşımın tavsiyesi ile mesela saatlik planlar hazırladım. Hedefler koydum. Başardıkça iç motivasyonumu sağladım. Aslında anahtar kelime bu galiba ; iç motivasyon. Bedeninize bugünün yeni bir gün olduğunu anımsatacak ritüeller, tam da bunu sağlıyor.

Alışkanlıklar, ritüeller hayatın sakinlediği, soluklandığı, kendini hatırladığı bir hisle geliyor. Sadece kendinizle yaptığınız, size özel ritüelleriniz hayatı anlamlı kılıyor. Buna bir de meditasyon eklediniz mi değmeyin keyfinize. Kitabın ilkinde erkekler baskındı. 2. Kitabı sadece kadınlara ayırmışlar. Ara ara dönülebilecek başucu kitaplarımdan biri oldu diyebilirim. Bir de Kant’ın 5 şekerli içtiği kahveyi asla unutmayacağım sanırım.

simulaklar ve siulasyon / jean baudrillard

“SİMÜLAKR: Bir gerçeklik olarak algılanmak isteyen görünüm.

SİMÜLE ETMEK: Gerçek olmayan bir şeyi gerçekmiş gibi sunmak, göstermek.

SİMÜLASYON: Bir araç , bir makine, bir sistem, bir olguya özgü işleyişbiçiminin incelenme, gösterilme ya da açıklanma amacıyla bir maket ya da bilgisayar programı aracılığıyla yapay bir şekilde yeniden üretilmesi.”

Baudrillard’ın 1981 yılında yazdığı bu kitapla metaverse’ün yoğun konuşulduğu yıl olan 2022’de okumak oldukça etkileyiciydi. Öncelikle bunu belirtmeliyim. Kitapta sıklıkla geçen üç kelime için tanımlamalar yukarıdaki şekilde yapılmıştı.

İçinde yaşadığımız toplumun, devlet politikalarının yıkımın, bozulmanın, kaosun tüm coşkunluğunu kendi çıkarları için kullandığı apaçıktır. İçin için bir kaynama, düşman edinme, terörize etme hali egemendir. Tüm bunları kullanırken bir –mış gibi yapma, iktidar ve simülasyonlarını kurma, ince ince işleme egemendir. Güvende olmanıza rağmen güvende olmadığınız simule edildiğinde bunu gerçeğinden ayırt edemeyecek hale gelmesi an meselesidir.

Sizi sizin güvenliğiniz için koruyoruz derken kurulan düzeneklerin bir süre sonra sizin istemediğiniz özel alanlarınıza müdahalesi olduğu gibi, başta yadırgadığınız bir izlenmenin sonrasında sizin ona mecbur kalacağınız bir araca dönüşmesine kadar varan tüm süreçleriyle gerçek olmayan birçok yönetim şekline maruz kalıyoruz.

 Baudrillard aslında gerçek olmayan da demiyor. Bunca içimde olduğumuz şeyin bizdeki duygudurumunun da birebir gerçeklik ile örtüştüğünü ve artık ayırt etmenin imkansızlığına ve yersizliğine değiniyor. Yazıldığı tarih itibariyle ekranlarda kendimizin daha iyi bir ikizini yarattığımız üzerinden  medya eleştirisi de yapıyor. Öyle iyi ve genel tanımlamış ki bugünün  sosyal medya araçlarını da bir bir cebinden çıkaracak cümleler diyebilirim.

Mesela hırsızlık yapıyormuş gibi bir bankaya giren adam, bu kurgusunu o bankada kimse ile paylaşmadığında olagelen her şey gerçektir diyor. Hırsızmış gibi yapanın niyetinin önemsizliği; biri o an korkudan kalp krizi geçirdiğinde ya da çalışanların gizlice polise haber verdiğinde yok oluyor. Yani olan biten her şey simulasyon gibi görünse de etkisi gerçek oluyor. Bu örnek aslında çok basit ama bunun üstüne düşünmeye başladığınızda o kadar da basit olmayan her şeyi görüyorsunuz. Sadece bir selfie çekme hevesinde olup uçurumdan yuvarlananlar geldi mesela benim gözümün önüne ya da intihar mektubu bırakıp aramızdan ayrılanlar. Bir film gibi izlediğimiz, bazen de film gibi olsun diye çabaladığımız hayatlar...

Yazıldığı yıl itibariyle aklıma sıkça o dönemlerde çekilen 2 film geldi. Biri birçoğumuzun bildiği Truman Show(1998), diğeri de Pleasantaville (1998) geldi. Bu ki film de ekranların hayatlarımız üzerindeki kontrolü ve dönüştürücü etkisini özetlediğini düşünüyorum. Kişinin tüm bunların içerisinde dönüştürdüğü psikolojisini. Birilerinin bu yönetmeye dünden hevesli olmasını. Yönetilmek istemiyorumdan, yönetilmeye razıyım ya da yönetilmesine mecburuza varana kadar tüm süreçleri net bir şekilde yaşıyor ve yaşatıyoruz. Bu eşikleri geçince artık geri dönmenin imkansızlığına değiniyor Baudrillard. Yani artık bizi sadece o kaos ve yıkım ayakta tutacak raddeye geldik diyor. Bundan sonrası iyileştirme ya da eskiye özlem değil yıkıldığı yerden yeniden bir başlangıç hazırlama olmasına değiniyor. Eskiye benzetmek sadece kalıntılarıyla oynamak olur. Oysaki biz yıkıldığını kabul etmekle başlamalıyız diyor.

Crash/J. G.Ballard kitabı hakkında yazdığı bölüm çok hoşuma gitti. Kitabın sonrasında çekilen filmi de iyiydi.(Yönetmen : David Cronenberg, 1971) Makinelerin (bilgisayar vb.)bedenlerimizin bir uzantısı olması üzerinden ilerleyen hem kaotik, dehşet verici bir o kadar da hayranlık uyandırıcı olması; bir kazanın tam da Baudrillard’ın bahsettiği gibi yıkım etkisi üzerinden yaşam enerjisine evrilmesinin hikayesiydi.

 

nevrozlar ve insan gelişimi / karen horney

Psikomatik rahatsızlıklar dışavururken, nevrotik olanları daha derinlerde yaşanıyor oluşu hepimizin muhataplığının anahtarı gibi. Hem kendi özelimizde hem de çevremizdekiler için tam da kitabın alt başlığının hakkını verir gibi bir oluş içerisinde. "Kendini gerçekleştirme mücadelesi" 

Karen Horney nevrozlar ve insan gelişimini anlatırken seçtiği başlıklarla yola koyulmuş. Görkem arayışı, nevrotik gurur, kendinden nefret etme ve kendini hor görme, kendini ortamdan silme çözümü, çekilme: özgürlüğün cazibesi, insan ilişkilerindeki nevrotik rahatsızlıklar bunlardan birkaçı. Başlangıçta kitabı hayatımda bir şekilde ucundan kıyısından varolan ve benimle bağı olan ya da artık olmayanlar üzerinden okumaya başladım. Sonra iğne bana da battı. Sonra sonra şunu kavradım aslında nevrotik olmayan tek bir davranışımız dahi yoktu. Kenndimi de dahil ettiğim çark oluştu. Peki hal böyle olunca neyi nasıl anlayabiliriz, kavrayabiliriz; alışkanlıklarımızdan, kendi olanaklarımızı kullanmaya, kendi sorumluluğumuzu almaya nasıl evrilebiliriz? Özelliklerimize, sorumluluklarımıza, irade koyduklarımıza ve sınırlandırmalarımıza gerçekçi bir tutumla nasıl bakabiliriz? Herkese gerekli olan bir tık gururun nevrotik bir gurur olmamasını nasıl kolaçan edebiliriz?  Nevrotik dünyanın içerisindeki aynada dünyayla ve kendisiyle arasında sadece kendi düşüncelerini gören birini nasıl tanımlayabiliriz. Eğer biz öyleysek manevralarımızı nasıl geliştirebiliriz. 

Bunca yıldır yaptığım türlü psikanaliz okumasında kendimce öğrenmeye açık olduğum durumlar üstüne görmeye açık olmak eklendi. Anda kalma kazanımlarım yadsınamaz. Anı kolaçan ederek tepkilerimi süzgeçten geçirdiğim, geçmiş deneyimlerimin aksını bugünde gördüklerimin üstünden ayırarak, ayrıştırarak, sen bir şurada dur diyerek ilerlediğimi söyleyebilirim. Karen Horney etraflıca çizdiği nevrozların oluş şekillerini anlattıkça kendini güçlükleriyle birlikte olduğu gibi kabul etmenin, kendi üzerinde de yaşam sürecinin bir parçası olarak çalışmayı kabul etmenin bir başka çözülme olduğuna değiniyor. İnanılmaz kıymetli bir okumaydı benim için. Bu kadar etraflıca ve anlaşılır bir dil ile sunulması ve çevirinin de bu yolda hakkını vermesi çok sevindirdi.

nohut oda / melisakesmez

"Bu kadar yüksekten ancak düşerek inilir, diyordu ya kitap, kitaplara inanıyorum." #nohutoda #melisakesmez 

Öykü ya da roman okumak benim için bir yolculukta gerçekleşebilecek okuma biçimi. Bu kez çıktığım yolculuk bir hastane odasındaydı.  Melisa Kesmez az az ve dozunda acıtarak, bir yerlerde kabulleniş yolculuğunun o dağ gibi yüklerini bir bir bırakarak berrak bir kafayla bırakıyor sizi. Bulandırdığı duygular gözlerimle senkronize seyrediyordu kimi zaman. Sevdim. Kabullenmeyi de öyküleri de... 

#bibliyoterapi